Wydział Lekarski

 

Regulamin zajęć, zasady zaliczania przedmiotów, sprawdziany z zakresu prawa i medycyny sądowej dla studentów V roku WL .

1. Wykłady – zgodne z planem ustalonym przez Dziekanat.

2. Ćwiczenia - zgodne z planem ustalonym przez Dziekanat.

3. Zasady zaliczania przedmiotu:po zakończeniu wykładów i po odrobieniu bloku ćwiczeń (zaliczeniu wejściówki i obecności na zajęciach) – egzamin testowy (60 pytań wielokrotnego wyboru, czas trwania egzaminu 1 godz. Próg zaliczenia 36 pytań prawidłowych: skala ocen: 36-40=3,0; 41-45=3,5; 46-50=4,0; 51-55=4,5; 56-60=5,0). Będą przewidziane 3 terminy egzaminu w ciągu roku akademickiego i dodatkowo w czerwcu oraz we wrześniu terminy poprawkowe. Terminy egzaminów będą ustalone później w porozumieniu ze starostą roku. egzamin testowy (60 pytań wielokrotnego wyboru, czas trwania egzaminu 1 godz.) - będą przewidziane 3 terminy egzaminu w ciągu roku akademickiego i dodatkowo w czerwcu oraz we wrześniu terminy poprawkowe. Terminy egzaminów będą ustalone później w porozumieniu ze starostą roku.

4. Obowiązujące podręczniki:

1. Żaba Cz.: Wybrane zagadnienia z medycyny sądowej. Wydawnictwo UMP, 2014.

2. Raszeja S., Nasiłowski W, Markiewicz J. Medycyna Sądowa - podręcznik dla studentów. PZWL, Warszawa 1997.

3. Chróścielewski E., Raszeja S.: Sekcja zwłok; technika z uwzględnieniem metodyki sądowo-lekarskiej i wskazówek diagnostycznych.

4. DiMaio V.J., DiMaio D. pod redakcją B. Światek i Z. Przybylskiego: Medycyna Sądowa. Urban&Parnerzy Wrocław 2003r.

5. Jakliński A., Marek Z. Medycyna Sądowa dla prawników. Kantor wydawniczy Zakamycze s.c Kraków, 1996r.

– - uzupełniająca

1. Nestorowicz M.: Prawo medyczne, TNOiK 2007.

2. Kubiak R.: Prawo medyczne. Warszawa 2008.

 

II. Program nauczania przedmiotu prawa i medycyny sądowej dla studentów V roku Wydziału Lekarskiego

 

Tanatologia sądowo-lekarska


REGULAMIN PROSEKTORIUM - SEKCJE SĄDOWO-LEKARSKIE

  1. Za prawidłowe funkcjonowanie działu sekcyjnego odpowiedzialny jest wyznaczony przez Kierownika Koordynator– Kierownik prosektorium.
  2. Koordynator lub Kierownik prosektorium sprawuje merytoryczny i organizacyjny nadzór nad tokiem badań pośmiertnych (sekcje zwłok) oraz przebiegiem zajęć dydaktycznych w prosektorium.
  3. Sekcje zwłok wykonywane są przez obducentów pełniących tygodniowy dyżur sekcyjny, według grafiku dyżurów opracowanego wcześniej z uwzględnieniem całokształtu zadań wykonywanych w Katedrze.
  4. Koordynator - Kierownik prosektorium bezpośrednio nadzoruje sekcje zwłok wykonywane przez lekarzy specjalizujących się, rezydentów, doktorantów, weryfikuje poprawność sporządzonego protokołu oraz treść opinii, a także podpisuje protokół.
  5. Laborantom nie wolno podejmować żadnych czynności przed przybyciem na salę obducenta.
  6. Obducent zapoznaje się dokładnie z postanowieniem prokuratora. W razie obecności prokuratora stosuje się do jego poleceń, uzgadnia konieczność rozszerzenia badań, służąc w razie potrzeby radą. Dodatkowe nie wpisane w postanowienia zlecenia prokurator winien na postanowieniu dopisać. Przy rezygnacji z wpisanych już zleceń winien to także odnotować.
  7. Sekcję wykonuje obducent. Laborant wykonuje jedynie czynności pomocnicze w obecności obducenta.
  8. Protokół sekcyjny jest dyktowany bezpośrednio protokolantowi lub ustalonej osobie towarzyszącej sekcji, zgodnie z ustaleniem Koordynatora.
  9. W razie obecności przy sekcji ekipy kryminalistycznej obducent ściśle z nią współpracuje.
  10. Jeżeli w postanowieniu wymienione są przedmioty i odzież denata ze wskazaniem co należy z nimi zrobić, obducent nadzoruje realizację polecenia. Czynność tą z wyszczególnieniem przedmiotów i części odzieży odnotowuje się książce sekcyjnej i na pierwszej stronie protokołu sekcyjnego.
  11. W razie zlecenia zabezpieczenia odzieży lub przedmiotów bez wskazania dalszego z nimi postępowania i przy nieobecności prokuratora przy sekcji, obducent realizuje zlecenie, opisuje zabezpieczone przedmioty w książce sekcyjnej i protokole, a bezpośrednio po sekcji ustala z prokuratorem dalsze postępowanie. Przy braku decyzji prokuratora obducent zwraca się do niego pisemnie. Przy rezygnacji prokuratora z dalszego przechowywania odzieży lub przedmiotów należy porozumieć się z rodziną i w zależności od decyzji – wydać je lub zniszczyć, odnotowując to w książce sekcyjnej po potwierdzeniu powyższej decyzji przez członka rodziny podpisem. W razie braku jakiegokolwiek zlecenia dotyczącego odzieży zmarłego i przedmiotów znajdujących się przy nim, wydaje się je rodzinie zmarłego lub na jej polecenie niszczy postępując jak wyżej (po rezygnacji prokuratora z przechowywania przedmiotów).
  12. Sekcję należy wykonać z należytym dla zwłok szacunkiem, zgodnie z zasadami obowiązującymi w medycynie sądowej (zabronione jest fotografowanie zwłok studentom, osobom towarzyszącym sekcji dydaktycznej).
  13. W czasie sekcji należy przestrzegać zasad higieny, wszelkie uszkodzenia ciała obducenta lub studenta wykonującego sekcję odnotowywać w książce sekcyjnej i w przypadku uszkodzenia ciała w trakcie sekcji należy bezzwłocznie zgłosić to do Kierownika, a ten do przedstawiciela BHP, sporządzić stosowny protokół wypadku w pracy.
  14. W razie potrzeby skorzystać z pomocy lekarza – zestaw środków farmakologicznych pierwszej pomocy znajduje się na zapleczu sali sekcyjnej (gabinet lekarski). Pobieranie materiału biologicznego jest obowiązkiem obducenta. Materiał obducent umieszcza w prawidłowo oznakowanym naczyniu i wypełnia czytelnie stosowne skierowanie i przekazuje je do odpowiedniego laboratorium współuczestniczącego w diagnostyce. Za dobór jakościowo-ilościowy materiału sekcyjnego odpowiada obducent wykonujący sekcję.
  15. W przypadku konieczności pobrania materiału innego niż wymieniony w postanowieniu i przy nieobecności prokuratora przy sekcji obducent rezerwuje ten materiał i bezpośrednio po sekcji kontaktuje się z prokuratorem. Jego decyzje odnotowuje na postanowieniu (podaje decyzję oraz datę, nazwisko prokuratora).
  16. Protokół sporządza obducent zgodnie z zasadami orzecznictwa sądowo-lekarskiego. Obducent sprawdza, nanosi poprawki i po otrzymaniu wyników badań opracowuje opinię. Czynności te winny nie trwać dłużej niż miesiąc. Nie należy udzielać żadnych informacji częściowych z nieukończonych ekspertyz.
  17. W razie sekcji zwłok osoby zmarłej w szpitalu lub konieczności uzyskania dodatkowych danych co do okoliczności zgonu denata obducent może zwrócić się do prokuratora o nadesłanie do wglądu stosownej dokumentacji lub akt.
  18. Po opracowaniu opinii i podpisaniu jej przez osoby wykonujące, protokół przekazuje się koordynatorowi do akceptacji.
  19. Obducent bez żadnych ograniczeń może wezwać do sekcji innego koordynatora lub doświadczonego lekarza konsultanta
  20. Za czystość i prawidłowe przygotowanie sal sekcyjnych odpowiedzialni są laboranci.
  21. Po sekcji laboranci zaszywają i obmywają zwłoki. Dalsze z nimi postępowanie zależy od rodziny. Informacje dla rodzin zmarłych są dostępne na piśmie dla zainteresowanych i dołącza się je do niniejszego regulaminu.
  22. Kartę zgonu podpisuje lekarz obducent (akceptuje koordynator badań tanatologicznych), po jej uprzednim wypełnieniu przez uprawnioną osobę i po skontrolowaniu prawidłowości danych. Tylko wyjątkowo kartę zgonu, po skontrolowaniu niezbędnych danych może podpisać inny lekarz – specjalista z zakresu medycyny sądowej.
  23. Wszelkie dokumenty związane z sekcją zwłok podpisuje obducent biorąc odpowiedzialność za zawarte w nich dane.
  24. Obecność prokuratora w danym dniu na sekcji odnotowuje się w protokole.
  25. Wszelkich informacji dotyczących zwłok może udzielić upoważnionym osobom wymiaru sprawiedliwości wyłącznie lekarz – obducent. W wyjątkowych przypadkach inny lekarz zapoznany z przedmiotową sprawą.
  26. Ewidencja każdej wykonanej sekcji musi być odnotowana przez obducenta w książce sekcyjnej (zgodnie z dotychczasowym zakresem niezbędnych danych osobowych denata i informacji towarzyszących zdarzeniu)

 

Kierownik Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej
dr hab. n. med. Czesław Żaba

 

Tanatologia ogólna - ćwiczenia

  1. Pojęcie śmierci.
  2. Okoliczności, w jakich może dojść do śmierci – z punktu widzenia ustawy karnej.
  3. Śmierć kliniczna.
  4. Śmierć pozorna.
  5. Śmierć biologiczna.
  6. Zjawisko śmierci a przeszczepianie narządów.
  7. Znamiona śmierci biologicznej całego ustroju.
  8. Późne zmiany pośmiertne.
  9. Pojęcie śmierci.
  10. Ogólny podział rodzajów śmierci.
  11. Segregacja przyczyn śmierci.
  12. Zbieg przyczyn śmierci.
  13. Odczyny postwitalne (interletalne).
  14. Określanie czasu śmierci.
  15. Oględziny zwłok na miejscu ich znalezienia.
  16. Sądowo-lekarskie oględziny i sekcja zwłok
  17. Zabezpieczanie materiału biologicznego do badań histopatologicznych, serologicznych i toksykologicznych.
  18. Wypełnianie karty zgonu.

 

Śmierć z przyczyn naturalnych - ćwiczenia

  1.  Niektóre trudności diagnostyczne.
  2.  Śmierć naturalna osób dorosłych.
  3.  Śmierć dzieci i młodzieży.
  4.  Ocena niespodziewanego zgonu nagłego z przyczyn naturalnych.

 

Obrażenia ciała i śmierć wskutek urazu mechanicznego - ćwiczenia

  1. Obrażenia wywoływane narzędziami ostrymi.
  2. Obrażenia spowodowane narzędziami tępymi.
  3. Uszkodzenia narządów wewnętrznych w następstwie urazów mechanicznych ze szczególnym uwzględnieniem aspektów wypadków drogowych i z udziałem pojazdów szynowych. Rekonstrukcja przebiegu wypadkówdrogowych.

 

Uduszenie gwałtowne - ćwiczenia

  1. Przebieg procesu duszenia się i jego objawy.
  2. Obraz sekcyjny śmierci wskutek uduszenia.
  3. Niektóre dane dotyczące wymiany gazowej w płucach.
  4. Zatkanie otworów nosowych i jamy ustnej.
  5. Zamknięcie krtani, tchawicy lub dużych oskrzeli przez ciało obce.
  6. Unieruchomienie klatki piersiowej.
  7. Utonięcie.
  8. Śmierć w wodzie.
  9. Zagardlenie:
    • powieszenie
    • zadzierzgnięcie
    • zadławienie.
  10. Śmierć w ciasnej przestrzeni.
  11. Choroba kesonowa.

 

Rażenie prądem elektrycznym lub piorunem - ćwiczenia

  1. Znamię prądu elektrycznego. Patomechanizm zgonu.

 

Postrzałowe uszkodzenia ciała - ćwiczenia

  1. Broń palna.
  2. Amunicja.
  3. Rany i uszkodzenia postrzałowe.
  4. Postrzały pociskiem odbitym.
  5. Otwory wlotowe i wylotowe.
  6. Ocena odległości strzału.

 

 

Orzecznictwo sądowo-lekarskie

 

Opiniowanie w sprawach karnych. Karna odpowiedzialność zawodów medycznych - ćwiczenia

  1. Rola biegłego i zasady powoływania w świetle przepisów Kodeksu Postępowania Karnego.
  2. Przestępstwa przeciwko zdrowiu i życiu ze szczególnym uwzględnieniem:
    • zabójstwa i pobicia ze skutkiem śmiertelnym
    • dzieciobójstwa
    • eutanazji
    • przerwania ciąży.
  3. Zasady badania sądowo-lekarskiego pokrzywdzonego.
  4. Zasady opracowywania opinii sądowo-lekarskich dotyczących oceny skutków i mechanizmu powstania obrażeń ciała.
  5. Karna odpowiedzialność w związku z wykonywaniem zawodu w świetle obowiązujących przepisów prawa. Błąd medyczny, niepowodzenie lekarskie, powikłania. Działanie bez zgody pacjenta.
  6. Przestępstwa przeciwko wolności i obyczajności ze szczególnym uwzględnieniem czynów nierządnych i lubieżnych. Zasady dotyczące przeprowadzania badania pokrzywdzonego i opiniowania sądowo-lekarskiego.
  7. Dziecko jako ofiara przestępstw. Zespół dręczonego dziecka.

 

Opiniowanie w sprawach cywilno-odszkodowawczych. Cywilna odpowiedzialność zawodów medycznych - wykład

  1. Zdrowie jako dobro ogólne w rozumieniu Kodeksu Cywilnego.
  2. Tajemnica zawodowa w przepisach Kodeksu Cywilnego.
  3. Odpowiedzialność cywilna zakładów publicznej służby zdrowia. Pracownicy służby zdrowia jako funkcjonariusze państwowi.
  4. Prawa pacjenta oraz odpowiedzialność służby zdrowia za niewłaściwe zachowanie w stosunku do pacjenta.
  5. Zasady ustalania odpowiedzialności cywilnej i zawodowej w związku z wykonywaniem zawodu - wina umyślna, błąd, wina bezimienna, prawdopodobieństwo zawinienia.
  6. Zasady opracowywania opinii sądowo- lekarskich dotyczących skutków urazów, możliwości wykonywania pracy, rokowań, kosztów leczenia, nawiązki za ból.
  7. Cywilno-prawne aspekty działania prywatnych placówek leczniczych.
  8. Ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej wykonywania zawodów medycznych.

 

Opinie sądowo-lekarskie w Prawie Pracy - wykład

  1. Medyczny aspekt wypadku przy pracy w świetle obowiązujących przepisów prawnych dotyczących odszkodowań.
  2. Choroby zawodowe.

 

Regulacje prawne zawodu lekarza. Odpowiedzialność zawodowa lekarzy. Kodeks Etyki Lekarskiej - wykład

  1. Legalność zabiegu medycznego.
  2. Prawo wykonywania zawodu.
  3. Prawa i obowiązki lekarzy w świetle ustawy o zawodzie lekarza i ustawy o Izbach lekarskich.
  4. Odpowiedzialność zawodowa. Zasady funkcjonowania Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej i Sądu Lekarskiego.

 

Dokumentacja medyczna w świetle obowiązujących przepisów prawa - wykład

  1. Wymogi formalne stawiane dokumentacji medycznej.
  2. Rodzaje dokumentacji medycznej.
  3. Zasady przechowywania i udostępniania dokumentacji medycznej.
  4. Najczęściej występujące uchybienia w dokumentacji lekarskiej.

 

 

Genetyka sądowa

 

Genetyka sądowa - ćwiczenia

  1. Dochodzenie spornego ojcostwa:
    • podstawy prawne zaprzeczenia ojcostwa;
    • podstawy prawne ustalenia ojcostwa.
  2. Badania genetyczne:
    • polimorfizm DNA
    • metodyka badań RFPL (rodzaje sond molekularnych i ich znakowanie)
    • zastosowanie metody PCR w dochodzeniu ojcostwa.

 

Badanie śladów biologicznych w celach identyfikacyjnych - ćwiczenia

  1. Klasyczne metody zabezpieczania i badania śladów biologicznych:
    • ślady krwawe
    • plamy nasienia
    • plamy wydzielin
    • włosy i kości
  2. Zastosowanie genetycznej metody PCR do badania śladów:
    • izolacja DNA ze śladu
    • układu VNTR i STR
    • wykorzystanie układów multikompleksowych.
  3.  Interpretacja wyników w badaniu śladów biologicznych – materiał porównawczy.
  4.  Identyfikacja ofiar katastrof i zwłok o nieustalonej tożsamości.

 

Przeszczepianie narządów - ćwiczenia

  1. Zagadnienia prawne związane z przeszczepianiem narządów:
    • definicja i zasady stwierdzania śmierci obywatelskiej
    • prawne pojęcie dawcy (zwłoki i osoby żyjące). Transplantologia a religie.
  2. Zastosowanie układu HLA do celów transplantacji.

 

Toksykologia sądowo-lekarska

 

Toksykologia ogólna  - ćwiczenia

  1. Podstawowe terminy: trucizna, substancja szkodliwa, ksenobioty, zatrucie, toksyczność, rodzaje zatruć.
  2. Współzależność działania biologicznego i dawki, czynniki wpływające na szybkość działania trucizny.
  3. Podstawy biochemiczno- kinetyczne, dotyczące wchłaniania, przemieszczania się i kumulacji trucizn w organizmie.
  4. Biotransformacja ksenobiotyków, rodzaje interakcji oraz ogólne systemowe mechanizmy działania toksycznego.
  5. Sposób pobierania i zabezpieczania oraz przesyłania materiału biologicznego oraz dowodów rzeczowych do badań toksykologiczno- sądowych (w przypadkach podejrzenia o zatrucie i podczas ekshumacji).
  6. Ustawodawstwo toksykologiczne: ustawy i zarządzenia dotyczące dystrybucji trucizn, środków odurzających, ochrony roślin oraz używanych do dezynfekcji i deratyzacji.

 

Toksykologia szczegółowa - ćwiczenia

  1. Aktualna struktura zatruć – rozmiary i skutki przypadków intoksykacji w kazuistyce Zakładu i w Polsce.
  2. Toksykologia leków w aspekcie zatruć przestępczych, ostrych działań niepożądanych, uzależnień lękowych, narkomanii, dopingu farmakologicznego, a w szczególności ograniczeń zdolności psychofizycznych kierowców.
  3. Toksykologia związków nieorganicznych.
    • metale i ich sole (arsen, bar, kadm, ołów, rtęć, potas)
    • gazy trujące (tlenek węgla, siarkowodór, dwutlenek siarki, cyjanowodór, tlenki azotu, fluorowce)
    • substancje żrące (kwasy i ługi).
  4. Toksykologia związków organicznych.
    • alkohole: metylowy, etylowy; alkohole wyższe
    • glikole: etylenowy, dietylenowy, propylenowy
    • węglowodory aromatyczne i alifatyczne: benzen, toluen, ksylen
    • składniki benzyny i nafty
    • węglowodory halogenoalifatyczne: chloroform, czterochlorek węgla, trichloroetylen.
  5. Toksykologia środków ochrony roślin i stosowanych w rolnictwie.
  6. Toksykologia innych niebezpiecznych ksenobiotyków:
    • pochodne kwasu fluorooctowego
    • trucizny naturalne: grzyby, jady gadów i owadów.

 

Alkohologia sądowo-lekarska - ćwiczenia

  1. Rozmiary i skutki nadużywania alkoholu etylowego, zamienników alkoholowych oraz interakcji alkoholu i leków w aspekcie patologii społecznej (alkoholizm, pijaństwo, uzależnienie).
  2. Teoretyczny i praktyczny model oddziaływań alkoholu etylowego na organizm człowieka (metabolizm i farmakokinetyka alkoholu etylowego).
  3. Ocena stanu trzeźwości osoby badanej- metody ilościowej analizy alkoholu etylowego w płynach ustrojowych i interpretacja wyników.
  4. Wartość dowodowa i interpretacja wyników obliczeń pro- i retrospektywnych dla celów opiniodawczych stanów trzeźwości.

 

Antropologia sądowa

 

Badania antropologiczne szkieletu  - ćwiczenia

  1. Metody wykorzystywane w ustaleniu:
    • płci
    • wieku
    • pomiarów kości długich i rekonstrukcji wzrostu.

 

Ustalanie tożsamości zwłok i szczątków ludzkich - ćwiczenia

  1. Ustalanie tożsamości zwłok nie objętych zmianami pośmiertnymi – w oparciu o zdjęcia fotograficzne i zapis wideo.
  2. Metody identyfikacji w oparciu o cechy kośćca.
    • rekonstrukcja przybliżonego wizerunku osoby zmarłej na podstawie kości czaszki (metodą komputerową) z opracowaniem rysopisu osoby
    • porównawcze badania metodą superprojekcji – w oparciu o badaną czaszkę i z wykorzystaniem zdjęć fotograficznych osoby (zdjęcia dowodowe, paszportowe, sygnalityczne, okazjonalne)
    • porównawcze badania odontologiczne  - badania cech uzębienia czaszki i badania porównawcze z wykorzystaniem dokumentacji stomatologicznej (z leczenia zapobiegawczego, ortodontycznego protetycznego itp.)
    • porównawcze badania radiologiczne - badania z wykorzystaniem zdjęć radiologicznych (czaszki, zębów kości szkieletu postkranialnego)

 

Ustalenie tożsamości osób żywych - ćwiczenia

  1. Identyfikacja osób na podstawie zapisu wideo – nagrania VHS i w technologii cyfrowej, z monitoringu.

 

 

Cele i treści merytoryczne przedmiotu:

- po zakończeniu studiowania medycyny sądowej student powinien:

  • posiadać umiejętność stwierdzenia zgonu i wystawienia karty zgonu.
  • znać zasady zawiadamiania organów ścigania w określonych przepisami przypadkach; różnicować śmierć z przyczyn chorobowych i gwałtowną.
  • znać zasady przeprowadzenie oględzin zewnętrznych zwłok na miejscu ich ujawnienia oraz zasady współpracy z innymi uczestnikami oględzin.
  • opanować podstawową wiedzę dotyczącą obowiązującego w Polsce prawa karnego i cywilnego.
  • znać podstawowe uregulowania prawne zawodu lekarza.
  • potrafić zabezpieczyć na miejscu znalezienia zwłok materiał do późniejszych badań biologicznych.
  • potrafić różnicować skutki urazów mechanicznych (stosować prawidłowe mianownictwo obrażeń).
  • znać zasady konstrukcji opinii sądowo- lekarskiej.
  • posiadać wiedzę o zasadach karnej, cywilnej oraz korporacyjnej odpowiedzialności lekarza.
  • dokonać klinicznej oceny stopnia nietrzeźwości oraz prawidłowo pobrać krew do badań laboratoryjnych.
  • znać zagadnienia prawne uwarunkowań spornego ojcostwa i możliwości aktualnych badań.

 

Regulamin zajęć, zasady zaliczania przedmiotów, sprawdziany z zakresu prawa i medycyny sądowej dla studentów V roku WL w roku akademickim 2018/19.

 

1. Wykłady – zgodne z planem ustalonym przez Dziekanat.

2. Ćwiczenia: każda grupa studencka dzieli się (we własnym zakresie) na dwie podgrupy:

 Zajęcia trwają 7 dni tzn. od poniedziałku do piątku w godz. 8.00 – 13.00 i w drugim tygodniu w poniedziałek i wtorek w godz. 8.00 – 12.15. Zajęcia z tanatologii praktycznej (sekcja zwłok) dla jednej podgrupy odbywają się w poniedziałki, wtorki i środy po uprzednim sprawdzianie wstępnym w formie ustnej w poniedziałek (znajomość ogólnych zasad techniki sekcyjnej i diagnostyki tanatologicznej), natomiast w czwartek i piątek oraz w poniedziałek i wtorek następnego tygodnia odbywają się zajęcia z pozostałych działów. Druga podgrupa w poniedziałek, wtorek, środę i czwartek odbywa zajęcia z pozostałych działów, natomiast w piątek i w poniedziałek i wtorek kolejnego tygodnia z tanatologii praktycznej (sekcja zwłok) po uprzednim sprawdzianie wstępnym w formie ustnej w piątek (znajomość ogólnych zasad techniki sekcyjnej i diagnostyki tanatologicznej).

Harmonogram zajęć:

Poniedziałek: I część grupy sekcja zwłok, a II część grupy toksykologia i antropologia sądowo-lekarska,

Wtorek: I część sekcja zwłok , a II część zajęcia z hemogenetyki i prawo

Środka: I część sekcja zwłok, a II część zajęcia z zagadnień prawnych

Czwartek: I część toksykologia i antropologia sądowo-lekarska, a II zagadnienia prawne

Piątek: I część zagadnienia prawno-medyczne, a II część sekcja zwłok

Poniedziałek: I część zagadnienia prawno-medyczne, a II część sekcja zwłok

Wtorek: I część zagadnienia prawno-medyczne, a II część sekcja zwłok

3. Zasady zaliczania przedmiotu: po zakończeniu wykładów i po odrobieniu bloku ćwiczeń (zaliczeniu wejściówki i obecności na zajęciach) – egzamin testowy (60 pytań wielokrotnego wyboru, czas trwania egzaminu 1 godz. Próg zaliczenia 36 pytań prawidłowych: skala ocen: 36-40=3,0; 41-45=3,5; 46-50=4,0; 51-55=4,5; 56-60=5,0). Będą przewidziane 3 terminy egzaminu w ciągu roku akademickiego i dodatkowo w czerwcu oraz we wrześniu terminy poprawkowe. Terminy egzaminów będą ustalone później w porozumieniu ze starostą roku. egzamin testowy (60 pytań wielokrotnego wyboru, czas trwania egzaminu 1 godz.) - będą przewidziane 3 terminy egzaminu w ciągu roku akademickiego i dodatkowo w czerwcu oraz we wrześniu terminy poprawkowe. Terminy egzaminów będą ustalone później w porozumieniu ze starostą roku.

4. Obowiązujące podręczniki:

1. Żaba Cz.: Wybrane zagadnienia z medycyny sądowej. Wydawnictwo UMP, 2014.

2. Raszeja S., Nasiłowski W, Markiewicz J. Medycyna Sądowa - podręcznik dla studentów. PZWL, Warszawa 1997.

3. Chróścielewski E., Raszeja S.: Sekcja zwłok; technika z uwzględnieniem metodyki sądowo-lekarskiej i wskazówek diagnostycznych.

4. DiMaio V.J., DiMaio D. pod redakcją B. Światek i Z. Przybylskiego: Medycyna Sądowa. Urban&Parnerzy Wrocław 2003r.

5. Jakliński A., Marek Z. Medycyna Sądowa dla prawników. Kantor wydawniczy Zakamycze s.c Kraków, 1996r.

– - uzupełniająca

1. Nestorowicz M.: Prawo medyczne, TNOiK 2007.

2. Kubiak R.: Prawo medyczne. Warszawa 2008.

II. Program nauczania przedmiotu prawa i medycyny sądowej dla studentów V roku Wydziału Lekarskiego

Tanatologia sądowo-lekarska


REGULAMIN PROSEKTORIUM - SEKCJE SĄDOWO-LEKARSKIE

  1. Za prawidłowe funkcjonowanie działu sekcyjnego odpowiedzialny jest wyznaczony przez Kierownika Koordynator– Kierownik prosektorium.
  2. Koordynator lub Kierownik prosektorium sprawuje merytoryczny i organizacyjny nadzór nad tokiem badań pośmiertnych (sekcje zwłok) oraz przebiegiem zajęć dydaktycznych w prosektorium.
  3. Sekcje zwłok wykonywane są przez obducentów pełniących tygodniowy dyżur sekcyjny, według grafiku dyżurów opracowanego wcześniej z uwzględnieniem całokształtu zadań wykonywanych w Katedrze.
  4. Koordynator - Kierownik prosektorium bezpośrednio nadzoruje sekcje zwłok wykonywane przez lekarzy specjalizujących się, rezydentów, doktorantów, weryfikuje poprawność sporządzonego protokołu oraz treść opinii, a także podpisuje protokół.
  5. Laborantom nie wolno podejmować żadnych czynności przed przybyciem na salę obducenta.
  6. Obducent zapoznaje się dokładnie z postanowieniem prokuratora. W razie obecności prokuratora stosuje się do jego poleceń, uzgadnia konieczność rozszerzenia badań, służąc w razie potrzeby radą. Dodatkowe nie wpisane w postanowienia zlecenia prokurator winien na postanowieniu dopisać. Przy rezygnacji z wpisanych już zleceń winien to także odnotować.
  7. Sekcję wykonuje obducent. Laborant wykonuje jedynie czynności pomocnicze w obecności obducenta.
  8. Protokół sekcyjny jest dyktowany bezpośrednio protokolantowi lub ustalonej osobie towarzyszącej sekcji, zgodnie z ustaleniem Koordynatora.
  9. W razie obecności przy sekcji ekipy kryminalistycznej obducent ściśle z nią współpracuje.
  10. Jeżeli w postanowieniu wymienione są przedmioty i odzież denata ze wskazaniem co należy z nimi zrobić, obducent nadzoruje realizację polecenia. Czynność tą z wyszczególnieniem przedmiotów i części odzieży odnotowuje się książce sekcyjnej i na pierwszej stronie protokołu sekcyjnego.
  11. W razie zlecenia zabezpieczenia odzieży lub przedmiotów bez wskazania dalszego z nimi postępowania i przy nieobecności prokuratora przy sekcji, obducent realizuje zlecenie, opisuje zabezpieczone przedmioty w książce sekcyjnej i protokole, a bezpośrednio po sekcji ustala z prokuratorem dalsze postępowanie. Przy braku decyzji prokuratora obducent zwraca się do niego pisemnie. Przy rezygnacji prokuratora z dalszego przechowywania odzieży lub przedmiotów należy porozumieć się z rodziną i w zależności od decyzji – wydać je lub zniszczyć, odnotowując to w książce sekcyjnej po potwierdzeniu powyższej decyzji przez członka rodziny podpisem. W razie braku jakiegokolwiek zlecenia dotyczącego odzieży zmarłego i przedmiotów znajdujących się przy nim, wydaje się je rodzinie zmarłego lub na jej polecenie niszczy postępując jak wyżej (po rezygnacji prokuratora z przechowywania przedmiotów).
  12. Sekcję należy wykonać z należytym dla zwłok szacunkiem, zgodnie z zasadami obowiązującymi w medycynie sądowej (zabronione jest fotografowanie zwłok studentom, osobom towarzyszącym sekcji dydaktycznej).
  13. W czasie sekcji należy przestrzegać zasad higieny, wszelkie uszkodzenia ciała obducenta lub studenta wykonującego sekcję odnotowywać w książce sekcyjnej i w przypadku uszkodzenia ciała w trakcie sekcji należy bezzwłocznie zgłosić to do Kierownika, a ten do przedstawiciela BHP, sporządzić stosowny protokół wypadku w pracy.
  14. W razie potrzeby skorzystać z pomocy lekarza – zestaw środków farmakologicznych pierwszej pomocy znajduje się na zapleczu sali sekcyjnej (gabinet lekarski). Pobieranie materiału biologicznego jest obowiązkiem obducenta. Materiał obducent umieszcza w prawidłowo oznakowanym naczyniu i wypełnia czytelnie stosowne skierowanie i przekazuje je do odpowiedniego laboratorium współuczestniczącego w diagnostyce. Za dobór jakościowo-ilościowy materiału sekcyjnego odpowiada obducent wykonujący sekcję.
  15. W przypadku konieczności pobrania materiału innego niż wymieniony w postanowieniu i przy nieobecności prokuratora przy sekcji obducent rezerwuje ten materiał i bezpośrednio po sekcji kontaktuje się z prokuratorem. Jego decyzje odnotowuje na postanowieniu (podaje decyzję oraz datę, nazwisko prokuratora).
  16. Protokół sporządza obducent zgodnie z zasadami orzecznictwa sądowo-lekarskiego. Obducent sprawdza, nanosi poprawki i po otrzymaniu wyników badań opracowuje opinię. Czynności te winny nie trwać dłużej niż miesiąc. Nie należy udzielać żadnych informacji częściowych z nieukończonych ekspertyz.
  17. W razie sekcji zwłok osoby zmarłej w szpitalu lub konieczności uzyskania dodatkowych danych co do okoliczności zgonu denata obducent może zwrócić się do prokuratora o nadesłanie do wglądu stosownej dokumentacji lub akt.
  18. Po opracowaniu opinii i podpisaniu jej przez osoby wykonujące, protokół przekazuje się koordynatorowi do akceptacji.
  19. Obducent bez żadnych ograniczeń może wezwać do sekcji innego koordynatora lub doświadczonego lekarza konsultanta
  20. Za czystość i prawidłowe przygotowanie sal sekcyjnych odpowiedzialni są laboranci.
  21. Po sekcji laboranci zaszywają i obmywają zwłoki. Dalsze z nimi postępowanie zależy od rodziny. Informacje dla rodzin zmarłych są dostępne na piśmie dla zainteresowanych i dołącza się je do niniejszego regulaminu.
  22. Kartę zgonu podpisuje lekarz obducent (akceptuje koordynator badań tanatologicznych), po jej uprzednim wypełnieniu przez uprawnioną osobę i po skontrolowaniu prawidłowości danych. Tylko wyjątkowo kartę zgonu, po skontrolowaniu niezbędnych danych może podpisać inny lekarz – specjalista z zakresu medycyny sądowej.
  23. Wszelkie dokumenty związane z sekcją zwłok podpisuje obducent biorąc odpowiedzialność za zawarte w nich dane.
  24. Obecność prokuratora w danym dniu na sekcji odnotowuje się w protokole.
  25. Wszelkich informacji dotyczących zwłok może udzielić upoważnionym osobom wymiaru sprawiedliwości wyłącznie lekarz – obducent. W wyjątkowych przypadkach inny lekarz zapoznany z przedmiotową sprawą.
  26. Ewidencja każdej wykonanej sekcji musi być odnotowana przez obducenta w książce sekcyjnej (zgodnie z dotychczasowym zakresem niezbędnych danych osobowych denata i informacji towarzyszących zdarzeniu)

Kierownik Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej
dr hab. n. med. Czesław Żaba

Tanatologia ogólna - ćwiczenia

  1. Pojęcie śmierci.
  2. Okoliczności, w jakich może dojść do śmierci – z punktu widzenia ustawy karnej.
  3. Śmierć kliniczna.
  4. Śmierć pozorna.
  5. Śmierć biologiczna.
  6. Zjawisko śmierci a przeszczepianie narządów.
  7. Znamiona śmierci biologicznej całego ustroju.
  8. Późne zmiany pośmiertne.
  9. Pojęcie śmierci.
  10. Ogólny podział rodzajów śmierci.
  11. Segregacja przyczyn śmierci.
  12. Zbieg przyczyn śmierci.
  13. Odczyny postwitalne (interletalne).
  14. Określanie czasu śmierci.
  15. Oględziny zwłok na miejscu ich znalezienia.
  16. Sądowo-lekarskie oględziny i sekcja zwłok
  17. Zabezpieczanie materiału biologicznego do badań histopatologicznych, serologicznych i toksykologicznych.
  18. Wypełnianie karty zgonu.

Śmierć z przyczyn naturalnych - ćwiczenia

  1.  Niektóre trudności diagnostyczne.
  2.  Śmierć naturalna osób dorosłych.
  3.  Śmierć dzieci i młodzieży.
  4.  Ocena niespodziewanego zgonu nagłego z przyczyn naturalnych.

Obrażenia ciała i śmierć wskutek urazu mechanicznego - ćwiczenia

  1. Obrażenia wywoływane narzędziami ostrymi.
  2. Obrażenia spowodowane narzędziami tępymi.
  3. Uszkodzenia narządów wewnętrznych w następstwie urazów mechanicznych ze szczególnym uwzględnieniem aspektów wypadków drogowych i z udziałem pojazdów szynowych. Rekonstrukcja przebiegu wypadkówdrogowych.

Uduszenie gwałtowne - ćwiczenia

  1. Przebieg procesu duszenia się i jego objawy.
  2. Obraz sekcyjny śmierci wskutek uduszenia.
  3. Niektóre dane dotyczące wymiany gazowej w płucach.
  4. Zatkanie otworów nosowych i jamy ustnej.
  5. Zamknięcie krtani, tchawicy lub dużych oskrzeli przez ciało obce.
  6. Unieruchomienie klatki piersiowej.
  7. Utonięcie.
  8. Śmierć w wodzie.
  9. Zagardlenie:
    • powieszenie
    • zadzierzgnięcie
    • zadławienie.
  10. Śmierć w ciasnej przestrzeni.
  11. Choroba kesonowa.

Rażenie prądem elektrycznym lub piorunem - ćwiczenia

  1. Znamię prądu elektrycznego. Patomechanizm zgonu.

Postrzałowe uszkodzenia ciała - ćwiczenia

  1. Broń palna.
  2. Amunicja.
  3. Rany i uszkodzenia postrzałowe.
  4. Postrzały pociskiem odbitym.
  5. Otwory wlotowe i wylotowe.
  6. Ocena odległości strzału.

Orzecznictwo sądowo-lekarskie

Opiniowanie w sprawach karnych. Karna odpowiedzialność zawodów medycznych - ćwiczenia

  1. Rola biegłego i zasady powoływania w świetle przepisów Kodeksu Postępowania Karnego.
  2. Przestępstwa przeciwko zdrowiu i życiu ze szczególnym uwzględnieniem:
    • zabójstwa i pobicia ze skutkiem śmiertelnym
    • dzieciobójstwa
    • eutanazji
    • przerwania ciąży.
  3. Zasady badania sądowo-lekarskiego pokrzywdzonego.
  4. Zasady opracowywania opinii sądowo-lekarskich dotyczących oceny skutków i mechanizmu powstania obrażeń ciała.
  5. Karna odpowiedzialność w związku z wykonywaniem zawodu w świetle obowiązujących przepisów prawa. Błąd medyczny, niepowodzenie lekarskie, powikłania. Działanie bez zgody pacjenta.
  6. Przestępstwa przeciwko wolności i obyczajności ze szczególnym uwzględnieniem czynów nierządnych i lubieżnych. Zasady dotyczące przeprowadzania badania pokrzywdzonego i opiniowania sądowo-lekarskiego.
  7. Dziecko jako ofiara przestępstw. Zespół dręczonego dziecka.

Opiniowanie w sprawach cywilno-odszkodowawczych. Cywilna odpowiedzialność zawodów medycznych - wykład

  1. Zdrowie jako dobro ogólne w rozumieniu Kodeksu Cywilnego.
  2. Tajemnica zawodowa w przepisach Kodeksu Cywilnego.
  3. Odpowiedzialność cywilna zakładów publicznej służby zdrowia. Pracownicy służby zdrowia jako funkcjonariusze państwowi.
  4. Prawa pacjenta oraz odpowiedzialność służby zdrowia za niewłaściwe zachowanie w stosunku do pacjenta.
  5. Zasady ustalania odpowiedzialności cywilnej i zawodowej w związku z wykonywaniem zawodu - wina umyślna, błąd, wina bezimienna, prawdopodobieństwo zawinienia.
  6. Zasady opracowywania opinii sądowo- lekarskich dotyczących skutków urazów, możliwości wykonywania pracy, rokowań, kosztów leczenia, nawiązki za ból.
  7. Cywilno-prawne aspekty działania prywatnych placówek leczniczych.
  8. Ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej wykonywania zawodów medycznych.

Opinie sądowo-lekarskie w Prawie Pracy - wykład

  1. Medyczny aspekt wypadku przy pracy w świetle obowiązujących przepisów prawnych dotyczących odszkodowań.
  2. Choroby zawodowe.

Regulacje prawne zawodu lekarza. Odpowiedzialność zawodowa lekarzy. Kodeks Etyki Lekarskiej - wykład

  1. Legalność zabiegu medycznego.
  2. Prawo wykonywania zawodu.
  3. Prawa i obowiązki lekarzy w świetle ustawy o zawodzie lekarza i ustawy o Izbach lekarskich.
  4. Odpowiedzialność zawodowa. Zasady funkcjonowania Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej i Sądu Lekarskiego.

Dokumentacja medyczna w świetle obowiązujących przepisów prawa - wykład

  1. Wymogi formalne stawiane dokumentacji medycznej.
  2. Rodzaje dokumentacji medycznej.
  3. Zasady przechowywania i udostępniania dokumentacji medycznej.
  4. Najczęściej występujące uchybienia w dokumentacji lekarskiej.

Hemogenetyka sądowo-lekarska

Hemogenetyka sądowo-lekarska - ćwiczenia

  1. Badania genetyczne:
    1. polimorfizm DNA
    2. metodyka badań RFLP (rodzaje sond molekularnych i ich znakowanie)

        2. Zastosowanie metody PCR w dochodzeniu ojcostwa.

Badanie śladów biologicznych w celach identyfikacyjnych - ćwiczenia

  1. Klasyczne metody zabezpieczania i badania śladów biologicznych:
    • ślady krwawe
    • plamy nasienia
    • plamy wydzielin
    • włosy i kości
  2. Zastosowanie genetycznej metody PCR do badania śladów:
    • izolacja DNA ze śladu
    • układu VNTR i STR
    • wykorzystanie układów multikompleksowych.
  3.  Interpretacja wyników w badaniu śladów biologicznych – materiał porównawczy.
  4.  Identyfikacja ofiar katastrof i zwłok o nieustalonej tożsamości.

Przeszczepianie narządów - ćwiczenia

  1. Zagadnienia prawne związane z przeszczepianiem narządów:
    • definicja i zasady stwierdzania śmierci obywatelskiej
    • prawne pojęcie dawcy (zwłoki i osoby żyjące). Transplantologia a religie.
  2. Zastosowanie układu HLA do celów transplantacji.

Toksykologia sądowo-lekarska

Toksykologia ogólna  - ćwiczenia

  1. Sposób pobierania i zabezpieczania oraz przesyłania materiału biologicznego oraz dowodów rzeczowych do badań toksykologiczno- sądowych (w przypadkach podejrzenia o zatrucie i podczas ekshumacji).

Toksykologia szczegółowa - ćwiczenia

  1. Aktualna struktura zatruć – rozmiary i skutki przypadków intoksykacji w kazuistyce Zakładu i w Polsce.
  2. Toksykologia leków w aspekcie zatruć przestępczych, ostrych działań niepożądanych, uzależnień lękowych, narkomanii, dopingu farmakologicznego, a w szczególności ograniczeń zdolności psychofizycznych kierowców.
  3. Toksykologia związków nieorganicznych.
    • metale i ich sole (arsen, bar, kadm, ołów, rtęć, potas)
    • gazy trujące (tlenek węgla, siarkowodór, dwutlenek siarki, cyjanowodór, tlenki azotu, fluorowce)
    • substancje żrące (kwasy i ługi).
  4. Toksykologia związków organicznych.
    • alkohole: metylowy, etylowy; alkohole wyższe
    • glikole: etylenowy, dietylenowy, propylenowy
    • węglowodory aromatyczne i alifatyczne: benzen, toluen, ksylen
    • składniki benzyny i nafty
    • węglowodory halogenoalifatyczne: chloroform, czterochlorek węgla, trichloroetylen.
  5. Toksykologia środków ochrony roślin i stosowanych w rolnictwie.
  6. Toksykologia innych niebezpiecznych ksenobiotyków:
    • pochodne kwasu fluorooctowego
    • trucizny naturalne: grzyby, jady gadów i owadów.

Alkohologia sądowo-lekarska - ćwiczenia

  1. Rozmiary i skutki nadużywania alkoholu etylowego, zamienników alkoholowych oraz interakcji alkoholu i leków w aspekcie patologii społecznej (alkoholizm, pijaństwo, uzależnienie).
  2. Teoretyczny i praktyczny model oddziaływań alkoholu etylowego na organizm człowieka (metabolizm i farmakokinetyka alkoholu etylowego).
  3. Ocena stanu trzeźwości osoby badanej- metody ilościowej analizy alkoholu etylowego w płynach ustrojowych i interpretacja wyników.
  4. Wartość dowodowa i interpretacja wyników obliczeń pro- i retrospektywnych dla celów opiniodawczych stanów trzeźwości.

Antropologia sądowa

Badania antropologiczne szkieletu  - ćwiczenia

  1. Metody wykorzystywane w ustaleniu:
    • płci
    • wieku
    • pomiarów kości długich i rekonstrukcji wzrostu.

Ustalanie tożsamości zwłok i szczątków ludzkich - ćwiczenia

 

Metody identyfikacji szczątków w oparciu o cechy kośćca:

a. kości czaszki - metodą superprojekcji i graficzna,

c. porównawcze badania odontologiczne,

d. porównawcze badania radiologiczne.

 

Cele i treści merytoryczne przedmiotu - po zakończeniu studiowania medycyny sądowej student powinien:

- zna prawa pacjenta, podstawy wykonywania zawodu lekarza i funkcjonowania samorządu lekarskiego, ,

- zna obowiązki prawne lekarza w zakresie stwierdzenia zgonu,

- zna regulacje dotyczące eksperymentu medycznego oraz prowadzenia innych badań medycznych, 

- zna regulacje prawne dotyczące przeszczepów, sztucznej prokreacji, aborcji, zabiegów estetycznych, ,

- zna zasady prawa farmaceutycznego,

- zna zasady tajemnicy lekarskiej, prowadzenia dokumentacji medycznej, odpowiedzialności karnej, cywilnej i zawodowej lekarza,

- zna i rozumie pojęcie śmierci gwałtownej i nagłego zgonu, a także różnicę między pojęciami urazu o obrażenia,

- zna podstawy prawne i zasady postępowania lekarza podczas oględzin zwłok na miejscu ich ujawnienia oraz sądowo-lekarskiego badania zwłok,

- zna zasady diagnostyki sądowo – lekarskiej i opiniowania w przypadkach dotyczących dzieciobójstwa i rekonstrukcji okoliczności wypadku drogowego,

- zna zasady opiniowania sądowo – lekarskiego dotyczące zdolności do udziału w czynnościach procesowych, skutku biologicznego oraz uszczerbku na zdrowiu,

- zna pojęcie błędu medycznego, najczęstsze przyczyny błędów medycznych i zasady opiniowania w takich przypadkach,

Umiejętności absolwent:

- wyjaśnia osobom korzystającym ze świadczeń medycznych ich podstawowe uprawnienia oraz podstawy prawne udzielania tych świadczeń,

- stosuje w praktyce regulacje prawne dotyczące wydawania zaświadczeń lekarskich na potrzeby pacjentów, ich rodzin oraz instytucji zewnętrznych, 

- podczas badania dziecka rozpoznaje zachowania i objawy wskazujące na możliwość wystąpienia przemocy wobec dziecka,

- stara się unikać popełnienia błędu medycznego we własnych działaniach,

- pobiera zgodnie z zasadami krew do badań toksykologicznych oraz zabezpiecza materiał do badań hemogenetycznych,

Kompetencje społeczne:

Posługiwania się z zakresu prawa medycznego, posługiwania się przepisami regulującymi prawo wykonywania zawodu w Polsce i Unii Europejskiej, interpretacji artykułów kodeksu karnego dotyczących przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu oraz zasad odpowiedzialności karnej i cywilnej lekarza, stwierdzenia zgonu i prawidłowego wypełnienia karty zgonu, przeprowadzenia oględzin zwłok w miejscu ich ujawnienia, ustalenia orientacyjnego czasu zgonu oraz przypuszczalnej przyczyny śmierci, rozpoznawania i różnicowania rodzajów śmierci, zabezpieczenia materiału biologicznego do badań histopatologicznych, hemogenetycznych i toksykologicznych w czasie sekcji zwłok, przeprowadzania badania poszkodowanego, sporządzania opinii sądowo-lekarskiej dla potrzeb orzecznictwa karnego i cywilnego.

Odsłony: 22229